شهرستان قروه در دشت وسيعي در ۹۳ كيلومتري خاور سنندج و ۷۲ كيلومتري شمال باختري همدان قرار دارد . اين شهرستان محدود است از شمال به بيجار و از مغرب به سنندج و از مشرق به همدان و از جنوب به سُنقر و همدان ، مساحت آن ۴۲۶۸ كيلومترمربع میباشد .
قروه بين ۴۷ درجه و ۴۸ دقيقه طول جغرافيايي و ۳۵ درجه و ۱۰ دقيقه عرض جغرافيايي قرار دارد.
ارتفاع شهرستان قروه از سطح دريا ۱۹۰۰متر مي باشد و همين ارتفاع بيش از حد آب و هواي خاصّي را در منطقه ايجاد كرده است كه داراي زمستان بسيار سرد با برف هاي سنگين و تابستان نسبتاً خنك با وزش بادي هميشگي است.
به علت گرم و خشك بودن ميزان رطوبت هوا كمتر و باران هاي بهار و پائيز متوسط است . ميزان بارندگي متوسط ساليانه آن حدود۲۵۰ تا ۳۵۰ ميليمتر و يا بيشتر میباشد.
اما شهرستان قروه از طبیعتی بکر برخوردار است و آثار باستانی و تاریخی این شهرستان رنگ دیگری بر طبیعت زیبای آن بخشیده است ، از تپه ها و دشت ها و چشمه آب گرم باباگرگر تا حمام تاریخی قصلان و سراب کوثر
چشمه باباگرگر
در روستاي باباگرگر، در حدود ۱۸ کيلومتري شمال شرقي شهرستان قروه، چشمه اي جوشان هميشه مي خروشد که به آن “دنگز” مي گويند. آب اين چشمه در استخري عميق و مدور به محيط ۲۰۰ متر جمع مي شود. اين چشمه پر آب داراي آبي است که رنگ آن مايل به سرخ است و در بعضي مواقع به رنگ زرد مايل به ليمويي در مي آيد. آب اين چشمه به علت وجود املاح معدني به ويژه گوگرد رنگين است. ظاهرا اين آب براي امراض سودايي و پوستي مناسب است و در درمان سوً هاضمه و ديگر بيماري هاي دستگاه گوارش و نيز راشيتيسم و درمان تورم موثر مي باشد. اين چشمه و امامزاده باباگرگر در کنار آن از مکان هاي طبيعي و تاريخي استان محسوب مي شوند.
منطقه حفاظت شده بدر و پریشان
منطقه حفاظت شده بدر و پریشان با مساحت ۴۳ هزار هکتار در میان استان‌های کردستان و کرمانشاه و در فاصله ۱۲ کیلومتری جنوب شهر قروه قرار دارد. منطقه بدر و پریشان منطقه‌ای کوهستانی است و از کوه‌های صخره‌ای، دره‌های کم عمق، تپه ماهورها و ارتفاعات به هم پیوسته تشکیل شده است که دامنه ارتفاعی آن از ۲۰۰۰ تا ۳۲۹۸ متر متغیر میباشد. این منطقه دارای چشمه‌های فراوان است که در این میان می‌توان به چشمه شاه پسند، چشمه‌های شمالی کوه بدر، چشمه کبود و چشمه پناهگاه پریشان اشاره نمود. این منطقه با پوشش گیاهی مناسب، زیستگاه گونه‌های جانوری مهمی همچون کل و بز میباشد که به منظور حفظ این گونه‌ها و چشم‌اندازهای طبیعی و زیبای آن از تاریخ ۱۳۷۵ خورشیدی به عنوان منطقه شکار ممنوع تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و در اوایل سال ۱۳۸۵ خورشیدی به منطقه حفاظت شده بدر و پریشان ارتقاء یافت.
گونه‌های جانوری این منطقه به شرح زیر می‌باشند:
پستانداران: بز کوهی، کل، روباه، گرگ، شغال، گراز و خرگوش
پرندگان: قرقی، طرقه، دلیجه، شاهین، عقاب، سارگپه، کبوترسانان، جغد، کلاغ نوک سرخ، شبگرد و کبک
خزندگان: لاک‌پشت، مار و مارمولک
این منطقه از گیاهان مختلفی پوشیده شده است که عبارتند از گون، مرزه، کما، انواع لاله، نخود سیاه، گیاهان علفی چند ساله، بادام وحشی، ریواس، نسترن وحشی، جگن، زنبق، میخک، کنگر، شکر تیغال، شقایق، کلاه میرحسن و …
پل فرهاد آباد
پل فرهاد آباد در ۴۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان قُروه در روستای فرهاد آباد در مسیر جاده قدیمی بیجار بر روی رودخانه بایتمر احداث شده است. پل فرهاد آباد دارای ۸ دهانه میباشد که چشمه وسط بزرگ‌تر است. این پل ۸۰ متر طول دارد و نوع قوس‌های بکار رفته در آن عموماً جناغی و مصالح استفاده شده، آجر است. تاریخ ساخت پل به طور دقیق مشخص نیست ولی با توجه به شیوه معماری پل، به نظر می‌رسد که به احتمال زیاد از پل‌های دوران صفویه باشد.
این پل در زمان حکومت خسروخان اول مقارن با حکومت زندیه تعمیر و بازسازی شد و فرهاد میرزای معتمدالدوله (عموی ناصرالدین شاه) در زمانی که حاکم کردستان بود آن را مرمت نمود و به همین جهت این پل به نام فرهاد آباد نامیده می‌شود. از آنجا که این پل توسط امیر علایی نیز مورد مرمت واقع شد، به نام پل امیر نیز مشهور است.
این پل در اثر سیلاب‌های بهاری سال ۱۳۶۹ خورشیدی تخریب شد و به موجب آن سازمان میراث فرهنگی استان به احیا و مرمت آن پرداخت.
روستایی به نام ویس مرید از موقوفات این پل است.
حمام قصلان
حمام قصلان از حمام‌های قدیمی شهر قروه است که در روستای قصلان در ۶ کیلومتری شمال شرق قروه قرار دارد. تاریخ ساخت این حمام به اواخر دوره زندیه و زمان حکومت خسروخان اول؛ والی وقت کردستان تعلق دارد. این حمام دارای قسمت‌های مختلفی همچون هشتی، حمام سرد، میاندر، حمام گرم، خلوتی خصوصی و عمومی، خزینه و تون میباشد و تزئینات منحصر به فرد آهک‌بُری آن با طرح‌های گیاهی، هندسی، انسانی و حیوانی در نوع خود قابل توجه است.
بر اساس کتیبه‌ای که بر سردرِ ورودی حمام نصب گردیده و اکنون در موزه سنندج نگهداری می‌شود، این بنا در سال ۱۲۵۵ هجری قمری در روزگار آصف؛ حاکم وقت سنندج مجدداً تعمیر و مرمت شده است. این بنا تا اوایل انقلاب اسلامی مورد استفاده بوده اما به دلیل احداث حمام جدید در روستا به تدریج از رونق آن کاسته شده است. در سال ۱۳۸۰ خورشیدی بار دیگر عملیات مرمت و تعمیرات توسط واحد حفظ و احیای مدیریت وقت میراث فرهنگی استان آغاز و از آن تاریخ تاکنون در چندین مرحله عملیات مرمت صورت گرفته است. بر اساس تصمیمات اخذ شده، با توجه به موقعیت و ویژگی شهرستان قروه در خصوص دارا بودن معادن مختلف سنگ، مقرر گردیده که بعد از پایان اقدامات مرمتی حمام، ساختمان مذکور به موزه سنگ و دست ساخته‌های سنگی منطقه تبدیل شود.
آبشار سنگین آباد
آبشار قلوز در استان کردستان قرار دارد. قلوز در زبان محلی به معنی صعب العبور و دیواره سنگی است. این کوه سه قله دارد. قله های سه گانه قلوز( قلوز کوچک ، قلوز وسط ، قلوز بزرگ) در جنوب قروه واقع شده است. ارتفاع بلندترین قله آن (قلوز بزرگ ) ۳۱۰۰ متر است. قله های قلوز از سمت جنوب مُشرف به روستاهای پیر سلیمان و امین آباد است. از سمت غرب به روستاهای قلعه و سرتیپ آباد وهمچنین قله «زرده چرمو» با ارتفاع ۳۰۰۰متر در سرتیپ آباد می باشد. از سمت شرق مُشرف به روستای سرقل – میهم علیا ومیهم سفلی می باشد. مسیر صعود به قله اصلی قلوز ابتدا از قروه به سمت روستای قلعه که در ۲ کیلومتری و سپس به روستای سنگین آباد که در۸ کیلومتری و جنوب قروه واقع شده می توان حرکت کرد. آبشار قلوز یا سنگین آباد در ۱ کیلومتر روستا واقع شده است.
غار و صخره های تاریخی فرهاد تاش (وینسار)
در حدود ۳۵ كیلومتری شرق شهر قروه، در فاصله سه روستای داشبلاغ ، آقبلاغ و وینسار بر روی كوهی مرتفع، بقایای یك معدن بزرگ سنگ قرار دارد كه از نظر نوع ، اندازه و تراش سنگ دارای ویژگی های خاص و از اهمیت بسیار برخوردار است. باور مردم برآن است كه این سنگ ها به داستان شیرین و فرهاد ارتباط دارد. نوع حجاری و سفال های موجود در منطقه، احتمالاً به دوره ساسانی تعلق دارد. این منطقه در ایام بهار به عنوان تفرجگاه مورد استفاده مردم است. در ضلع شرقی همین كوه فرهادتاش، دهانه غاری وجود دارد كه “اورل استین” مستشرق اروپایی هنگام بررسی منطقه غرب كشور، از این غار نام برده و ظاهراً نتوانسته وارد آن شود.
حوالی منطقه فرهادتاش نمونه های فسیل دریایی زیادی وجود دارد.
دریاچه سراب کوثر
دریاچه سراب کوثر در فاصله یک کیلومتری جنوب شهر قروه قرار دارد. آب این دریاچه از چشمه‌های متعددی که در بستر دریاچه وجود دارند تأمین می‌شود. این دریاچه از گذشته‌های دور تأمین‌کننده آب آشامیدنی و کشاورزی اهالی شهر بوده و امروزه یکی از گردشگاه‌های مهم این شهر محسوب می‌شود و علاقمندان رشته قایقرانی و سایر ورزش‌های آبی به این دریاچه زیبا مراجعه می‌نمایند. در میان دریاچه یک جزیره کوچک سر از آب بیرون آورده که به نحو زیبایی نورپردازی شده و با عبور از پل آهنی می‌توان به آن رسید.
دریاچه سراب کوثر با نام «تک آغاج» که واژه‌ای ترکی است و به معنای تک درخت میباشد نیز خوانده می‌شود.
تپه های تاریخی شهرستان قروه
تپّه كهريز : پيش از تاريخ
تپه کهریز مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان قروه، روستای گنداب بالا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۷۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپّه سنگر : تاريخي ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۷۲
تپّه وينسار : تاريخي ـ اسلامي ،شماره ثبت ۳۵۷۴
روان تپّه وينسار : اسلامي
روان تپه وینسار مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، روستای و ینسار واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۷۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محوّطه قلعه كهنه : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۷۶
تپّه پايين : پيش از تاريخ
تپه پایین مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان – است و در شهرستان قروه، روستای برمه تپه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گورتپّه : اسلامي
گور تپه و تپه جنوب گور تپه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، بخش چهار دولی، روستای بهارلو واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپّه قايه
مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، بخش چهار دولی، روستای بابا شیدالله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سنجاق تپّه : اسلامي
سنجان تپه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، بخش چهاردولی، روستای بابا شید الله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ايروان تپّه : اسلامي
ایروان تپه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه،، بخش چهاردولی، روستای شیروانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قبرستان : اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۸۲
تپّه بايم ـ بادام : پيش از تاريخ ـ تاريخي
تپه بایم (بادام) مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان – است و در شهرستان قروه، بخش چهاردولی، روستای جداقایه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
تپّه ده كهنه ميمنت آباد : تاريخي ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۸۴
تپه ده کهنه میمنت آباد مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، بخش چهاردولی، روستای میمنت آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپّه يو خاري ـ تپه قلعه : پيش از تاريخ
تپه یوخاری قلعه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان قروه، بخش چهاردولی، روستای بابا شیدالله واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تپّه چوخان تپّه شرقي : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۸۶
تپّه قلعه : تاريخي ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۸۷
تپّه جدا قايه چاي : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۸۸
تپّه تاريخي دار بهرامي : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۸۹
تپّه لفطالي : اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۹۰
تپّه قلعه قولر اميراني : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۹۲
تپّه شهاب الدين : اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۹۳
غار و تپّه كمره : هزاره اول و تاريخي
غار و تپه کمره مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است و در شهرستان قروه، بخش چهار دولی، روستای کمره واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۵۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه بان قلوز : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۶۹
تپّه ميري : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۹۷
تپّه خيرويس : تاريخي ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۹۹
محوّطه كهر و امام زاده قاسم : پيش از تاريخ ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۰
تّپه اسفند آباد : اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۱
محوّطه در و آسياب قلعه خانم : اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۲
قلعه زير زميني شكوه آباد : اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۳
تپّه وزيرآباد : اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۴
تپّه سه قپان : اواخر هزاره دوم اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۶
تپّه بر تب ـ ده بر : اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۷
ميره تپّه : اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۰۸
تپّه كنار روستا : پيش ازتاريخ ، شماره ثبت ۳۶۶۳
تپّه پيروز آباد : تاريخي ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۶۶۴
دوشان تپّه : تاريخي ، شماره ثبت ۳۶۶۵
تپّه موالي : اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۹۸
تپّه خان احمد خان : پيش ازتاريخ ، شماره ثبت
تپّه ده كهنه تازه آباد : تاريخي ، شماره ثبت ۳۵۷۵
تپّه سفيد حصار : تاريخي ـ اسلامي ، شماره ثبت ۳۵۹۴
