به‌گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی کردتودی، شهرستان کهن‌دیار گروس در فرهنگ هفت هزارساله خود اسناد زیادی در بخش کشاورزی و باغداری دارد که محور اصلی آن، اهمیت و جایگاه قنوات در زندگی اقتصادی و تامین نیاز مردم داشت و با پیشرفت تکنولوژی و رشد جامعه شهری، شبکه آبرسانی و لوله‌کشی باعث شد که این ثروت ملی، بدون استفاده و بهره‌برداری رها شده و امروز در خشک‌سالی‌های پی‌درپی می‌توان به علم نیاکان در خصوص نگهداشت قنات پی‌برد.
در حدود سه سال اخیر، انجمن‌های مردم نهاد و طرفدار محیط زیست در فضای مجازی راه‌کار کاهش تنش آبی و توسعه گردشگری در شهرستان بیجار را احیای قنوات بیجارگروس عنوان می‌کردند و با حمایتهای محدود و زودگذر مدیران وقت، در همان ابتدای امر بی‌نتیجه رها میشد تا دوباره در تابستانی پر تنش دیگر، به آن توجه و باز بر اهمیت این موضوع تاکید میشد.
*نقشه شبکه قنات‌های بیجار تهیه شود
مدیرانجمن پاکبانان طبیعت گروس در این میزگرد گفت: اگر بتوانیم در اولین گام، نقشه‌ایی جامع و کامل از مسیر و موقعیت قنوات شهرستان تهیه و تنظیم شود، می‌توانیم نسبت به وضعیت موجود طرح و برنامه‌ایی بلند مدت تدوین کرد.
محمدرضا قربانی ادامه داد: در گذشته آبرسانی به حمام‌های عمومی، مساجد، منازل برخی از افراد مهم و حتی اقوام یهودی که در گذشته در منطقه خاصی در بیجار زندگی می‌کردند توسط این رشته قنات‌ها صورت می گرفت؛ یکی از مطالبات انجمن ما احیای قنات بوده است.
وی به قندیل‌هایی که در یکی از شاخه‌های قنات علیرضاخان گروسی دیده شده اشاره و اظهار کرد: در یکی از کاوش‌هایی که در قنات‌ها داشتیم به قندیل‌هایی به شکل گل کلمی از جنس رسوبات آهکی به ارتفاع۳۰سانتی‌متر برخورد کردیم که نشان دهنده قدمت بالای این قنات‌هاست.
مدیرانجمن پاکبانان طبیعت گروس اظهارکرد: درقنات علیرضا خان گروسی که بازدیدی داشتیم، مورد قابل توجهی که وجود دارد این است که ارتفاع گالری‌ها در برخی مناطق از یک‌متر تا چهارمتر است و دیواره ای از رسوبات در کف گالری با ضخامت ۱۰سانتی متر تشکیل شده است.
وی با اشاره به اینکه این رشته قنات‌ها در غرب کشور کم‌نظیر است، تاکید کرد: وقتی بودجه مالی به این پروژه اختصاص بگیرد، به راحتی می توان آن را احیا کرد، یکی از مشکلات پیش‌رو عدم متولی یا هیات امنای قنوات است، در صورت احیا شدن، مشخص نیست که چه کسی عهده دار نگهداری آن است.
*قالیشویی، کارواش و تقویت فضای سبز بیجار با قنوات امکان پذیر است
یکی از فعالان محیط زیست گفت: در شهرستان بیجار برای اشتغال در بخش آب، بخصوص شغل قالیشویی، کارواش و حتی شهرداری در بحث تامین آب فضای سبز، با مشکل اساسی آب، مواجهه هستند، در صورت احیای قنوات این دیار که در مرکز شهر بیجار هم راه‌آب‌هایی دارد، میتواند کمک بسزایی در این خصوص ایفا کند.
محمد خانی به عدم آگاهی مردم در خصوص فواید احیای قنوات و جایگاه محیط زیستی و اقتصادی آن اشاره و اظهارکرد: اگر قنات‌ها احیا و بازسازی نشوند و در بی‌توجهی جامعه تخریب شوند، یک فرهنگ و تاریخ به تارج می‌رود، آبی که در یک منطقه جمع شود باعث رطوبت و تخریب منازل می‌شود، یکی از فلسفه‌های وجودی قنات زه‌کشی آب‌ها بوده که باعث تقسیم بندی مناسب آب میشد.
وی افزود: پیشنهاد احیای آسیاب آبی که در باغ سالاری آثارآن وجود دارد پیش‌تر توسط عده‌ایی مطرح شده است، همچنین این آب میتواند برای قالیشویی، فضای سبز و حتی ماشین‌شویی استفاده و زمینه اشتغالزایی را ایجاد کرد.
*قنات‌های بیجار یک ظرفیت بوم‌گردی است
یکی دیگر از اعضای انجمن‌مردم نهاد هم اظهارداشت: صنعت گردشگری دربسیاری از کشورها عامل توسعه بوده و در ایران نیز این صنعت روبه‌رشد می باشد، احیای قنات‌ها میتواند عامل ایجاد درآمد پایدار برای جوانان علاقه مند باشد، بی‌شک با رونق گردشگری قنات در بیجار مشاغل بسیاری از جمله طبیعت‌گردی با اسب، هتل‌داری، بوم‌گردی، رستوران‌داری، غذای محلی، صنایع دستی و سوغات شهرستان ( حلواسوهانی ) به صورت زنجیره‌وار به رونق خواهند رسید.
مریم علیاری گفت: قنات علیرضاخان‌گروسی یکی از قنات‌های شهرستان بیجار است که در گذشته با چرخاندن چرخ آسیاب مشهور به کاناصرعباسی، بادامستان‌ها و بوستان‌های باغ سالاری و دشت تخت را سیراب می کرد، همین قنات در صورت احیای دوباره و نگهداری صحیح، یکی از جاذبه‌های گردشگری بشمار می‌رود.
وی با تشریح اینکه این قنات که رشته اصلی آن بیش از چهارکیلومتر طول دارد و بیش از۳۰۰ میله چاه عمودی دارد، اظهارکرد: این قنات ازمنطقه باغ صفا آغاز می‌شود و پس از عبور از منطقه زمین‌شهری و پشت بیمارستان قدیم از کوچه مسجد قائم (عج) و زیر رودخانه حاکمی شهر می گذرد، در گذشته ضمن عبور از چرخ آسیاب مشهور به ناصرعباسی، بادامستان‌ها و بوستان‌های باغ سالاری و دشت تخت را سیراب می کرد.
این فعال اجتماعی ادامه داد: روزگار قدیم در فصل پاییز آرد کردن گندم بعد از درو و در اوج کم آبی انجام میشد، اما آب این قنات به حدی بوده است که چرخ آسیاب آبی را می‌چرخاند و در آن زمان مردم می توانستند گندمهای خود را آرد کنند.
*قنات برخاسته از تعاون، همکاری، همدلی و مدیریت نسل‌های گذشته است
یک مطالبه‌گراجتماعی گفت: قنات‌ها با تاریخ و هوشمندی مردمان گذشته عجین شده و این شاخصه برای نسل امروز مایه افتخار به نیکان خود است، زیرا نگاه به قنات برخاسته از تعاون، همکاری، همدلی و مدیریت نسل‌های گذشته است، گردشگری هرچند به تنهایی راه توسعه نیست ولی شیوه‌های مناسب برای فراهم آمدن بنیان‌های آن و همچنین پویایی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی این تمدن است.
علی چراغ‌زاده افزود: به گفته کارشناسان قنات ها از چهار جنبه م‍ی‌توانند جذابیت گردشگری خلق کنند، جنبه اول فناوری است، قنات شاهکار مهندسی وعلوم کاربردی است زیرا احداث یک قنات به دانش گسترده‌ای از مهندسی سازه، زمین‌شناسی، آب‌شناسی، آبیاری و ژئوتکنیک نیاز دارد.
وی تاکید کرد: جنبه مدیریتی موضوع دیگری است که قابل توجه است، نظام تقسیم آب قنوات و همچنین نظام نگهداری قنوات از پیچیدگی شگفت‌آوری برخوردار است که بیانگر هوش سرشار مردم این سرزمین برای سازگاری با منابع موجود می‌باشد، جنبه‌ی دیگر فرهنگ عامه است، قنات از پیشینه ای به درازای تاریخ برخوردار است لذا این زمان، فرصتی کافی بوده است تا ذهن اسطوره ساز انسان را به تطور درآورد، در پیرامون قنات افسانه، مراسم و باورهای جالب فراوانی وجود دارد که جاذبه‌های انسانی قنات را شکل می‌دهند.
این فعال اجتماعی ادامه‌داد: جنبه دیگر مناظر طبیعی است، پیشکار قنات با ریزش زیبای آب از دیواره‌ها و سقف گالری به همراه رسوبات کربنات کلسیم میتواند منظره‌ی اسرارآمیزی پدید آورد که این زیبایی با جریان آرام آب در طول گالری به اوج می رسد.
وی در ادامه به چاه منبری در ناحیه پل تازه آباد اشاره و گفت: چاه منبر سازه‌ای بوده که به دلیل عدم دسترسی مردم و اهالی منطقه به آب ساخته شد، این چاه شامل پله‌هایی رو به پایین و زیر زمین بوده و در سقف آن نیز طاق ایجاد شده بود که در نهایت باعث میشد مردم به آب دسترسی راحتی داشته باشند، در گذشته منطقه ذکر شده دره‌ای وجود داشته و حدود سال ۱۳۵۲ برای تسطیح این منطقه، اقدام به پر کردن آن با خاک می‌کنند و این سازه هم اکنون در زیر خاک قرار گرفته است.
چراغ‌زاده با تشریح اینکه بی‌اطلاعی از مسیرقنات‌ها باعث تخریب غیرعمدی و شاید غیرقابل جبران شود، ادامه داد: در گذشته بر مسیر قنات تازه آباد، تعمیراتی برای تقویت پل این محله انجام شد که به علت عدم اطلاع و نقشه مسیر قنات‌ها، سنگی در مسیر قنات قرار می گیرد و با بتن ریزی سنگین، باعث شد که آب قنات به بستر رودخانه حاکم،از زیراین پل شود.
وی افزود: یکی از دلایلی که مردم از مسدود شدن این قنات اطلاع پیدا نکردند این بود که در ادامه مسیر قنات پس ازرودخانه حاکمی یک رشته قنات دیگر به این مسیر وصل میشد و به دلیل وجود آن مقداری از حجم آب کم شد، تصور میشد که این کم شدن آب به دلیل خشکسالی و کم‌آبی بوده است، در حال حاضر مظهر قنات در منطقه باغچه‌چال خشک شده است و در صورتی که انسداد برطرف شود شاهد جاری شدن آب در این محل خواهیم بود.
*قنوات شهر بیجار نیازمند احیای مجدد است
یک فعال محیط زیستی گفت: مشخصات مهمترین قنات های بیجار را می‌توان به مطالعات انجام شده اشاره کرد که دارای یک شبکه گسترده از قنات و میل‌چاه است که بعلت بی تدبیری برخی مسئولان بلا استفاده مانده است.
اکرم موسوی افزود: قنات چشمه آشور در مسیر دامنه کوه نقاره کوب یکی از قنات های قدیمی این شهر است که از زمان های گذشته آب مسجدهای امیرالمومنین(ع) و سیدالشهدا(ع) که از مساجد قدیمی این شهر است را تامین و سپس به مسیر خارج شهر هدایت می شد.
وی ادامه‌داد: دومین قنات بیجار از کوه های بادامستان سرچشمه می گرفت و میل چاه‌های آن در محدوده مسجد ولیعصر فعلی قرار گرفته است که به پشت آموزش و پرورش و بیمارستان قدیم ختم می شود و از گذشته آب شرب این قسمت شهر را تامین می کرد.
موسوی توضیح‌داد: سومین قنات بیجار، قنات پایین حلوایی است که به منطقه باغچه چال منتهی می شود و پس از عبور از کاخ گلستان یا همان اداره میراث فرهنگی فعلی عبور و به مسجد جامع وارد می شود.
وی با اشاره به اینکه در کل شهرستان بیجار۵۱ قنات پروانه دار ثبت شده است، گفت: طبق بازدیدهای میدانی بیش از ۱۰۰ قنات دراین دیار وجود دارد که بیش ازهفت‌هزار و ۷۰۰ متر طول آن است و تاکنون با کمک‌های دولتی، خییرین و داوطلبان حامی محیط زیستی،پنج‌هزار و ۷۰۰متر آن لایه روبی شده است.
این فعال محیط زیستی ادامه داد: میزان برداشت آب از قنات‌های فعال بیجار حدود۲میلیون مترمکعب است که کمتر از یک میلیون‌متر مربع مکعب آن در بخش کشاورزی مصرف می شود.
*قنوات بیجار باید هیات امنای مشخص داشته باشد
فرماندار بیجار در این میزگرد تاکید کرد: قنات‌ها اگرچه امروز دیگر کارایی گذشته را ندارند، امّا به لحاظ قدمت تاریخی و سندی بر فرهنگ و دانش یک دیار به حساب می‌آید، نیازمند هیاتی است که ضمن تایین مسئولیت اعضا، در حفظ و نگهداری آن تلاش کرد تا هر آنچه که وجود دارد و قابل احیا و بازسازی است، به نسل آینده تحویل شود.
محمدحسین محبیان افزود: جنبه مدیریتی موضوع مهمی است، امیدواریم در قدم اول با تعیین وضعیت اینکه هیات امنای رسمی و ثبتی قنوات بیجار چه افرادی هستند، می‌توان با ارائه اقدامات و تلاش‌های صورت گرفته، پیگیری مصوبات و جلسات متعددی که در آینده با مسئولان ارشد استانی و کشوری برگزار می‌شود را بهتر به نتیجه‌رساند.
وی ادامه‌داد: فعالیت هیاتامنا قنوات باید وارد فضای اجرایی شود تا نتیجه ایی مطلوب حاصل شود، هدف از تعیین هیاتامنا داشتن سازکار مشخص است، هرجایی که مردم وارد عمل شدند نتیجه های خوبی به بار نشست با همین دیدگاه افرادی که دارای علاقه و عرق به شهرستان و حوزه قنوات هستند را پای کار آورد.
فرماندار بیجار تاکیدکرد: در بحث قنات ازاعضای هیاتامنا درخواست کمک هم فکری و بازوی توانمند کمکی ما باشند با توجه به حجم کاری بالا، هیات امنا را به کمک فراخواندیم تا بخشی از مشکلات شهرستان در این حوزه حل و فصل شود.
محبیان تاکید کرد: گام های هیات امنا باید پیش از ماباشد تا کارها در مسیر خوبی قرار گیرد، درصورت نیاز به هماهنگی و… با اعضای حقوقی (اداری) در صورت عدم حضور مسیول مربوطه جانشین رئیس موظف به پیگیری کارهاست.
در پایان این میزگرد، ضمن معرفی اعضای هیاتامنا قنوات بیجار، اولین اقدام در راستای احیای قنات‌ها، گام مثبتی برداشته شد.
انتهای پیام/
